I. Definicja wynalazku

Przepisy ustawy – Prawo własności przemysłowej nie definiują wynalazku jako takiego, określają jedynie wynalazki podlegające ochronie patentowej. Patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.

Wynalazek powinien być rozwiązaniem technicznym, tzn. dotyczyć metody oddziaływania na materię – zarówno nieożywioną, jak i ożywioną – w celu zaspokojenia praktycznych potrzeb człowieka. W kontekście możliwości uzyskania patentu nie mają znaczenia wynalazki, które polegają tylko na postawieniu określonego zagadnienia lub stanowią jedynie ogólne pomysły na jego rozwiązanie – sama idea czy pomysł nie jest jeszcze wynalazkiem. W celu uzyskania ochrony patentowej konieczne jest skonkretyzowanie rozwiązania przez wskazanie zespołu określonych cech technicznych służących rozwiązaniu danego zagadnienia (problemu) o charakterze technicznym.

Zważywszy na kryterium przedmiotu rozwiązania, można wyróżnić następujące kategorie wynalazków:

• sposoby – wynalazki technologiczne (np. sposób wytwarzania, przetwarzania, przechowywania, transportowania, utylizacji) oraz zastosowania (np. nowe zastosowanie znanej substancji)
• urządzenia – wynalazki konstrukcyjne (np. aparaty, maszyny, narzędzia, układy elektryczne, pneumatyczne, hydrauliczne)
• produkty (wytwory) – wynalazki odnoszące się do przedmiotów nieukształtowanych (np. substancje, mieszaniny)

Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki, przez który rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Nowość wynalazku ocenia się w skali światowej.

Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki.

Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.

 

Za wynalazki, w powyższym rozumieniu, nie uważa się w szczególności:

• odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
• wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
• planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier;
• wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
• programów do maszyn cyfrowych;
• przedstawienia informacji.

Patentów nie udziela się na:

• wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami – nie uważa się za sprzeczne z porządkiem publicznym korzystania z wynalazku tylko dlatego, że jest zabronione przez prawo;
• odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt – przepis ten nie ma zastosowania do mikrobiologicznych sposobów hodowli ani do wytworów uzyskiwanych takimi sposobami;
• sposoby leczenia ludzi lub zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach – przepis ten nie dotyczy produktów, a w szczególności substancji lub mieszanin stosowanych w diagnostyce lub leczeniu.

 

II. Patent

Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. W przypadku produktów leczniczych oraz środków ochrony roślin istnieje możliwość przedłużenia ochrony patentowej o okres nieprzekraczający 5 lat na mocy tzw. dodatkowego prawa ochronnego (SPC).

Oprócz patentu, zwanego potocznie patentem samoistnym, można wyróżnić następujące szczególne kategorie patentu:

• patent dodatkowy – patent, który uprawniony z patentu głównego może uzyskać na ulepszenie lub uzupełnienie wynalazku, które posiada cechy wynalazku, a nie może być stosowane samoistnie. Można również uzyskać patent dodatkowy do już uzyskanego patentu dodatkowego
• patent zależny – patent mający za przedmiot wynalazek, z którego korzystanie wkracza w zakres patentu udzielonego z wcześniejszym pierwszeństwem (patentu wcześniejszego)

Uprawniony z patentu może wskazać, w szczególności przez stosowne oznaczenie na towarach, że wynalazek korzysta z ochrony.